Το colostrum (αγελαδινό πρωτόγαλα)  είναι το πρώτο γάλα που παράγουν οι αγελάδες μόλις γεννήσουν, σε ποσοστό 0.5% της ετήσιας παραγωγής γάλακτος και η σημαντικότητα του για την υγεία είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια[i]. Από χημικής άποψης, τo colostrum είναι ένα σύνθετο υγρό που περιέχει θρεπτικά συστατικά όπως πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπαρά, βιταμίνες και αμινοξέα[ii]. Επίσης, περιέχει βιοενεργά συστατικά όπως αυξητικούς[iii], αντιμυκητιακούς[iv], αντιοξειδωτικούς[v]  και αντιμικροβιακούς[vi] παράγοντες (ανοσογλοβουλίνες, λακτοϋπεροξειδάσες, λυσοζύμη και λακτοφερίνη).

Οι αυξητικοί παράγοντες που βρίσκονται σε μεγαλύτερη αφθονία στο colostrum είναι οι IGF-I και IGF-II^[vii] (Insulin-like Growth Factors I & II) οι οποίοι ενεργοποιούν την κυτταρική ανάπτυξη. Η συγκέντρωση IGF-I στο αγελαδινό πρωτόγαλα είναι 200-2000 μg/l[viii] ενώ στο κανονικό γάλα είναι <10 μg/l[ix]. Οι αυξητικοί παράγοντες του colostrum έχουν πολλαπλές[x] αναπλαστικές δράσεις σε όλα τα δομικά κύτταρα του οργανισμού όπως τα οστά, οι μύες, το δέρμα και το έντερο. Ασκούν πολύ σημαντική δράση στην επούλωση των πληγών και των τραυμάτων σε μετεγχειρητικούς ασθενείς και ασθενείς με τραύματα.

Έχει επικρατήσει η χρήση του αγελαδινού colostrum επειδή παράγεται σε μεγαλύτερες ποσότητες και οι ιδιότητες του είναι παρόμοιες με εκείνες του ανθρώπινου. Υπάρχουν περισσότερες από 2000 δημοσιευμένες μελέτες σχετικά με την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του Colostrum.

To colostrum χρησιμοποιείται για τη βελτίωση διαφόρων διαταραχών του οργανισμού: ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθά τον οργανισμό να καταπολεμήσει τη φυσιολογική φθορά που επέρχεται με την ηλικία. Επίσης, το colostrum έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς σε περιπτώσεις γαστρεντερικών διαταραχών, λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, ρευματοειδή αρθρίτιδα και την επούλωση των ιστών του σώματος. Πρόσφατες μελέτες σε αθλητές έδειξαν πως η χρήση του colostrum ως συμπλήρωμα διατροφής μπορεί να αυξήσει τη μυϊκή μάζα[xi] και την απόδοση[xii] των αθλητών[xiii] .

Επίσης, κλινικές μελέτες επιβεβαιώνουν πως οι αυξητικοί παράγοντες στο Colostrum ωθούν τον οργανισμό να χρησιμοποιεί το λίπος[xiv] για ενέργεια αντί για τους υδατάνθρακες. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα θα καίει περισσότερο λίπος συμπεριλαμβανομένου και του λίπους που προέρχεται από τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες που καταναλώνει. Η ιδέα ότι το colostrum μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη της παχυσαρκίας φαίνεται πως επιβεβαιώνεται και από άλλες μελέτες που απέδειξαν πως ευνοεί την ομοιόσταση της γλυκόζης[xv] και πως χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά σε λεπτίνη[xvi] αυξάνει την αίσθηση του κορεσμού και άρα μειώνει την πρόσληψη περιττής τροφής.

Στην δερματολογία και την αισθητική η χρήση του colostum είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη χάρη στην αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση[xvii] του. Επίσης η ευεργετική δράση του στους ινοβλάστες και η ιδιότητά του να προωθεί τη  διαφοροποίηση[xviii] και ανάπλαση των δερματικών κυττάρων το καθιστά δημοφιλές στις αντιγηραντικές τεχνικές. Χάρη στην ιδιότητα του colostrum διατηρεί υγιή το φραγμό του δέρματος μέσω της παραγωγής NMF συμβάλλει στη διατήρηση της ελαστικότητας και της υγρασίας της επιδερμίδας[xix]. Πολύ ευεργετική επίσης είναι η δράση του colostrum στα εγκαύματα[xx], διάφορες ερυθηματώδεις βλάβες και στην ψωρίαση[xxi]. Επομένως το colostrum είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε δερματικές καταστάσεις που σχετίζονται με το φραγμό του δέρματος, την αφυδάτωση  και την έκθεση στην UV ακτινοβολία[xxii].

Η χρήση του colostrum φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευεργετική κατά την περίοδο της περιεμμηνόπαυσης  και της εμμηνόπαυσης όχι μόνο λόγω της στήριξης που προσφέρει στο συνδετικό ιστό αλλά και χάρη στη δράση του στην αύξηση της οστικής πυκνότητας[xxiii].

Σχετικά με τη γαστρεντερική υγεία υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες που αναλύουν την ευεργετική δράση του colostrum στο γαστρεντερικό σύστημα (Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου κ.α.) και την προστασία του από τοξίνες, ιούς, παράσιτα και μύκητες. Το colostrum περιέχει πρεβιοτικά (ολογοσακχαρίτες γάλακτος) που ενισχύουν το μικροβίωμα και ειδικά τις οικογένειες των φιλικών προβιοτικών Bifidobacteracea και  Lactobacillaceae[xxiv] που είναι γνωστές για τις θετικές επιδράσεις τους στο γαστρεντερικό σύστημα και το δέρμα.

Η έρευνα για τα οφέλη και τις πιθανές χρήσεις του colostrum συνεχίζεται με σημαντικές ενδείξεις πως θα μπορούσε να αποτελεί μια άριστη φυσική θεραπευτική επιλογή και σημαντικό συστατικό της κλινικής διατροφής.

Νάνου Μπάρμπαρα

MSc Διατροφή & Δημόσια Υγεία Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Αισθητικός & Κοσμητολόγος ΤΕΙ Αθηνών

ΑΓΟΡΑ ΤΩΡΑ

 

 

[i] Korhonen, H. Significance of colostrums to the health and nutrition of the newborn calf. Suoen Elainlaakari. 84:375, 1978

[ii] Oyeniyi O O,Hunter A G. Colostral constituents including immunoglobulins in the first three milkings postpartum. J Dairy Sci. 61:44-48,1978.

[iii] Donovan S. M., J Odle. Growth factors in milk as mediators of infant development. Annu Rev Nutr. 14: 147-167, 1994.

[iv] Zelechowska, P.; Agier, J.; Brzezi ´nska-Błaszczyk, E. Endogenous Antimicrobial Factors in the Treatment of Infectious Diseases. ˙ Cent. Eur. J. Immunol. 2016, 41, 419–425.

[v] Larkins, N. Potential Implications of Lactoferrin as a Therapeutic Agent. Am. J. Vet. Res. 2005, 66, 739–742.

[vi] Reiter B. Review of the progress of dairy science: antimicrobial systems in milk. J Dairy Res. 45:131-147, 1978.

[vii] Francis G L, Upton F M,  Ballard F J, Mc Neil K A, Wallace J C. Insulin-like growth factors 1 and 2 in bovine colostrums. Sequences and biological activities compared with those of a potemt truncated form. Biochem J. 251:95-103, 1988.

[viii] Scaar T C, Vega JR, Pyke S N, Baumrucker C R. Changes in islulin-like growth factor- binding proteins in bovine mammary secretions associated with pregnancy and parturition. J Endocrinol. 1991, 131:123-133.

[ix] Collier R J, Miller M A, Hildebrandt JR, Torkelson  A R, White T C, Madsen KS, Vicini JL, Eppad PJ, Lanza GM. Factors affecting insulin-like growth factor-I concentration in bovine colostrums. J Dairy Sci. 74:2905-2911,1991.

[x] Uruakpa FO, Ismond MA, Akobundu ENT. Colostrum and its benefits: a review. Nutr Res, 2002. 22(6):755-767.

[xi] Antonio J, Sanders M, Darin Van Gammeren. The effects of bovine colostrum supplementation on body composition and exercise performance in active men and women. Nutrition, 2001, 17(3):243-247.

[xii] Buckley J, Abbott M, Martin S, Brinkworth G, Whyte P. Effect of oral bovine colostrum supplement on running performance. J Sci Med Sport. 5:65-79. 2002.

[xiii] J S Coombes, M Conacher, S K Austen, P A Marshall. Dose effects of oral bovine colostrum on physical work capacity in cyclists. Med Scie Sport Excerc. 2002. 34(7):1184-8.

[xiv] Schwade, S. Insulin-like growth factors. Muscle &Fitness. (1992).

[xv] Mehra R; Singh R; Nayan V; Buttar H; Kumar N; Kumar S; Bhardwaj A; Kaushik R; Kumar H. Nutritional attributes of bovine colostrum components in human health and disease: A comprehensive review. Food Bioscience, Vol 40 April 2021.

[xvi] L.Pinotti, F. Rossi. Leptin in Bovine Colostrum and Milk. Horm Metab Res 2006; 38(2): 89-93. 2006.

[xvii] Laffan AM et al., Lactoferrin for the prevention of post antibiotics diarrhea. Journal of health population nutrition. (2011).

[xviii] Vollmer, D.; West, V.; Lephart, E. Enhancing Skin Health: By Oral Administration of Natural Compounds and Minerals with Implications to the Dermal Microbiome. Int. J. Mol. Sci. 2018, 19, 3059.

[xix] Son ED, Kim Y, Joo KM, et al. Skin dryness in apparently healthy human skin is associated with decreased expression of bleomy[xix]cin hydrolase in the stratum corneum. Clinical Experimental Dermatol. 2014;40:247-253.

[xx] Pukacka, M.; Pukacki, P.; Zaba, R.; Adamski, Z.; Mrozewicz, B. Use of Bovine Colostrum in Dermatology in the Department of ˙ Dermatology and Venerology of Poznan. Dermatol. Prakt. 2015, 7, 61–64.

[xxi] Saraceno, R.; Gramiccia, T.; Chimenti, S.; Valenti, P.; Pietropaoli, M.; Bianchi, L. Topical Lactoferrin Can Improve Stable Psoriatic Plaque. G. Ital. Dermatol. Venereol. 2014, 149, 335–340.

[xxii] Kovacs D, Maresca V, Flori E, Mastrofrancesco A, Picardo M, Cardinali G. Bovine colostrum induces the differentiation of human primary keratinocytes. The FASEB Journal. 2020;34:6302–6321.

[xxiii][xxiii] Jeograi Lee, Hyun-Mi Kin, Heesun Choi, Jeong Hwa Hong. Effects of Colostrum Basic Protein from Colostrum Whey Protein: Increases in Osteoblast proliferation and bone metabolism. J Food Sci Nutr. Vol 12, p 1-6. 2007

[xxiv] Menchetti, L.; Traina, G.; Tomasello, G.; Casagrande-Proietti, P.; Leonardi, L.; Barbato, O.; Brecchia, G. Potential benefits of colostrum in gastrointestinal diseases. Front. Biosci. 2016, 8, 331–351